ئەوەی لە سورییە لە نیوان کورد و باقی ئۆپۆزیسیۆن هاتە ئاراوە دەرسی زۆر مەزنی تێدایە بۆ کورد. ئۆپۆزیسیۆنی سوریە، سەرەرای هەموو دڕندەیی و کوشتاری بێبەزەییانەی رێژیمی تاوانباری بەشار ئەسەد، تا ئێستاش حازر نەبوون ددان بە مافی کۆرددا بنێن و کارێک بکەن کوردیش رازی بکەن بیتە ناو هاوپەیمانی نیشتمانی. کورد لە دەرەوەی بەرەی نیشتمانیی سوریە ماوەتەوە و هەموو بڕیارنامە و ئەنجامی کۆبوونەوەکان، خۆی لە مافەکانی گەلی کورد دور خستۆتەوە. نوێنەرانی کورد لە قاهیرە و ئەستانبوڵ و…کۆبوونەوەکانیان بەجێهێشتووە. بەرەی نیشتمانی سورییە نەک هەر مافەکانی کورد (بێجگە لە هاووڵاتی بوون) بە رەسمی ناناسن. بەڵکوو بە ئاشکراش هەرەشە لە کورد دەکەن کە لە دوارۆژدا بە زۆری چەک ئەوەندە دەسکەوتەش وا کورد بە دەستی هێناوە، لێدەستێننەوە.
هەموومان دەزانین کە تورکییە و ئێران دوو جەمسەری دژ بە یەکن لە بەربەرەکانێی نێوان بەشار ئەسەد و ئۆپۆزیسیۆنی سوریدا. هەروەها شاراوە نییە کە ئەو ماوەیە بەشێک لە ئۆپۆزیسیۆنی فارسی کۆماری ئیسلامی، چ لە رێگای راگەیەنەکانی خۆیان و چ لە رێگای راگەیەنە گشتیەکانی وەک بی.بی.سی و دەنگی ئامریکاوە، زۆر چالاکانە پەیجۆری روداوەکانی سوریە بوون و هەموشیان دژ بە رێژیمی بەشار ئەسەد و ئێرانن. بەڵام لە یەک بابەتەوە ئەوپەڕی خەمخۆری خۆیان بۆ کۆماری ئیسلامی دەربڕی. نەزەریان وابوو کە رەنگە لە سوریاش وەک عێراق هەرێمێکی کوردی دروست ببێ و ئەوە هەڕەشەیەکی گەورەیە بۆ سەر هەموو ناوچەکە. بوونی دوو هەرێمی کوردی، هەڕەشەیە بۆ سەر بەرژەوەندییەکانی ئێران و عەرەب و تورک. بۆیە پێیانوابوو کە پێویستە کۆماری ئیسلامی و حکومەتی تورکیە گرینگی دەسەڵاتگرتنی کورد بە هەند وەربگرن و کێشەکانی دیکەیان وەلابنێن و رێکبکەون تا بەر بە جێگیربوونی دەسەڵاتێکی دیکەی کورد لە ناوچەکە بگرن.
بە جاوخشاندنێک بەسەر ئەم راستیانەی سەرەوە، دەکەوینە ئەو فیکرەوە کە ئایا کورد پربەپڕ سیاسەتی خۆی بۆ وڵامدانەوە و پوجەڵکردنەوەی ئەو مەیلە بەهێزە شوونیستییە، دیاری کرووە؟ یان بە زمانێکی دیکە، بەو ئەندازەی کە دەبیندرێ و نەیارانی کورد گرینگی بە روداوەکان دەدەن و چارەنووسی کورد لە ناوچەکەدا بە گرینگ دەبینن و خوازیاری ئەوەن کە سیاسەتێکی هاوئاهەنگ تەنانەت لە نێوان حکومەتە دژ بە یەکەکاندا بۆ بەرگریی لە گەشەی بزاوتی کورد رەچاو بکرێ، کوردیش ئەو سیگناڵانە بە جیددی وەردەگرێ و حەولی تەواوی خۆی خستۆتە گەڕ بۆ وڵامی شیاو بەو سیاسەتە شوونیستیانە و بۆ پێکهێنانی سیاسەتێکی هاوئاهەنگ کە جوابدەرەوەی هەلومەرجەکە بێت، حەولێکی بەرچاو و شیاو لە ئارادایە؟ بە بڕوای من نا. ئێمە هێشتا گرینگی نادەین بە هێزی یەکگرتوو و دۆزینەوەی رێگاچارەیەک بۆ پێکهێنانی هاوئاهەنگی و کەمکردنەوەی هەرەشەکانی سەر بزاوتی رزگاریخوازی کورد. بۆیە پێویستە لەوەی لە سوریە رادەبرێ ئەزموون وەربگرین و ئەو خاڵانەی خوارەوە رەچاو بکەین.
١. هێزە کوردەکانی سوریە ئەگەر کارێکی باشیان کرودە و حازر نەبوون بچنە بەرەیەکەوە کە هیچی لێ بەدی ناکرێ بۆ مسۆگەرکردنی مافەکانی کورد. پێویستە بزانن ئەوە بە تەنیا وڵامدەرەوە نییە و نەبووە، بۆیە لازمە بە وەلانانی وردە ناکۆکییەکانی حیزبەکان هەستن و، بێ راوەستان بەرەیەکی کوردیی پێکبێنن. بۆ ئەو مەبەستە هەموو هێز و حیزبە کوردەکانی بەشەکانی دیکەی کوردستانیش کە دەبێ تێیبگەین و بیسەلمێنین کە بەرژەوەندیی جیاوازیشیان هەیە، دەبێ بۆ یەکخستنی بزاوتی کوردی لە سوریە، حەولی لەسەر یەکی خۆیان بخەنە گەڕ تا وەها کارێک مەیسەر بێ. ئەورۆی لە سوریە رادەبرێ پێوەندی بە هەموو کوردەوە هەیە
٢. هەر لە ئێستاوە روداوەکانی ئێستا و داهاتوو لە ناوچەکەدا بە هەند وەربگرین و گرینگی بدەین بە هێزی ناوخۆیی بزوتنەوەی کورد.هەموو فاکتەکان دەریدەخەن کە هێزە دەرەکیەکان تەنیا بۆ بەرژەوەندیی خۆیان تێدەکۆشن و پشتبەستن بە پشتیوانی ئەوان لە ناکۆکیە ناوخۆیەکانیاندا لەگەڵ یەکتری، تەنیا هێزی یەکگرتوی کورد پەرەمپەرەم دەکات. بە پێچەوانە هاوئاهەنگی لە نێوان بزوتنەوەی رزگاریخوازی کورد دەبێتە هۆکار کە بتوانین باشتر لە ناکۆکی نێوان هێزە دەرەکیەکان و دەوڵەتەکان و زلهێزەکانی ناوچە کەڵک وەربگرین. بێ وەها هاوئاهەنگییەک قورسایی بزوتنەوەی کورد ئەوەندە نابێ تا کەڵکی پێویست لە ناکۆکی دەرەکی وەربگرین.
٣. یەکێک لە بەشەکانی دیکەی کوردستان کە دەتوانێ دەوری گرینگ لە داهاتووی روداوەکاندا بگێڕێ، کوردستانی ناو ئێرانە. ئەزمونی سوریە زۆر بە روونی دەریدەخات کە ئەگەر پاوانخوازیی و بەرژەوەندیی تەسکی حیزبی(وەک ئێستا دەبیندرێ) لە کوردستانی ئێرانیش بکرێتە ئامانج، بێگومان غەیری پەرەم بوونی بزوتنەوەی کورد چی لێناکەوێتەوە. ئێمە دەبێ بتوانین زمان و کردەی هاوبەش پێکبێنین. بۆ ئەو مەبەستە پێویستە هەموو وزە و هێزێکی کوردستانی ئێران کۆ بکرێتەوە تا بتوانین بەرە یان هاوپەیمانییەکی گشتگیر کە توانی کردە و پراتیکی هەبێ پێکبێنین. دەبێ بزانین ئێستا کوردی رۆژهەڵات دەوری کەم و نابەرچاوی هەیە لە ناو بزاوتی رزگاریخوازی کورد. ئەوەش بە پێچەوانەی توان و قورسایی بزوتنەوەی کوردە لەم بەشەی کوردستان، چ لە رووی مێژوییەوە و چ لە رووی ژئۆپۆلیتیکی سیاسی ناوچەکە و دەوری کوردی رۆژهەڵاتی کوردستان. گرفتی سەرەکی زەقبوونەوەی بەرژەوەندی حیزبی و سیاسەتی پاوانخوازانەیە لە ناو بەشێک لە هێزە سیاسیەکاندا کە تەنانەت خۆشیان جیا لە زیان قازانجی لێنابەن و دەوری کوردی ناو ئێرانیش بچوک دەکەنەوە.
٤. ئەورۆ لە هەموو کاتێک پێویستترە تا حەولەکان بۆ پێکهێنانی کۆمکارێکی کوردی چڕتر بکرێتەوە و مەنشوری هاوبەش لە نێوان بزوتنەوەی کورد لە هەموو بەشەکانی کوردستان کاری بۆ بکرێ و رێگا لە پاونخوازیی و هەرزانفرۆشی بگیرێ. بزوتنەوەی کورد گەورەترین چەکی دەستی یەکگرتوویی، پێداگری لەسەر دێمۆکراسی و دیتنی مەسەلەی کوردە لە ناوچەکە وەک یەک مەسەلەی لێکهەڵپێکراو. راستە چەند پارچەی کوردستان جیاوازی و تایبەتمەندیی خۆیان هەیە، بەڵام لە ئالۆزییەکانی روژهەڵاتی ناوەراستدا، پرسی کورد بە زۆری وەک یەک پرس دەبێ چاوی لێبکرێ و سیاسەتی هاوئاهەنگ و مەنشوری یەکدەست لەمبارەوە دەتوانێ قورساییەکی زۆرتر بدات بە بزوتنەوەی کورد لە هاموو پارچەکانی. تەنانەت لە سیاسەتی وڵاتانی دەرەکیشدا کێشەی کورد لە ناوچەکە وەک یەک کێشەی وێکچوو چاوی لێدەکرێ.
17 September 2012
