ماڵپەڕی “وشە” سەبارەت بە دەستپێكردنەوەی خەباتی چەكداریی لەرۆژهەڵاتی كوردستان‌و چەند پرسێكی دیكە وتووێژێكی لەگەڵ هاوڕێ رەزا كەعبی، بەرپرسی دەستەی كارگێڕی كۆمەڵەی زەحمەتكێشانی كوردستان سازداوە.
دەقی وتووێژەكە:
* لەسەر رووداوەكانی ئەم دواییەی رۆژهەڵات و بەتایبەتی گرژیی نێوان پەكەكە و حدكا، ئێوە لە كۆبوونەوەی هەولێر بەشدار نەبوون و هێزتان بەرەو سنوورەكانی رۆژهەڵات نەجووڵاند، هەندێك لایەن ئەو هەڵوێستەی ئێوەی بە جۆرێك لێك داوە كە گوایە كەوتوونەتە بەرەی پەكەكەوە، وەڵامی ئێوە بۆ ئەو بابەتە چییە؟
– بەداخەوە پاوانكردن و تۆمەتباركردنی یەكتر بەبێ بەڵگە زۆر زۆرە، ئەوەیش دەگەڕێتەوە بۆ ئەوەی دیالۆگ و بیروڕا گۆڕینەوە لەناو حزبە سیاسییەكاندا بەتەواوی ون بووە، بۆیە بزاڤێكی فكری و مشتومڕێكی سیاسیی نییە و تا هەڵوێستێك دەگری، دەستبەجێ رەخنەی ئەوەت لێ دەگرن كە سەر بە لایەنێكی كە ئەوەیش بەرای من هەڵەیە و نابێ ئەو فەرهەنگە بمێنێت.
لەسەر رووداوی كێلەشین ئێمە هەڵوێستمان زۆر روون بوو، هەم پێمان وابوو حزبی دیموكرات هەڵەی كردووە و بە وریاییەوە مامەڵەی نەكردووە، بەبێ پرس بە لایەنەكانی تر بەتەنیا كاری كردووە، دووەمیش ئەوەی كە پەكەكە بەو تەقەكردنە بابەتەكەی برد بۆ ئاستێكی تر كە زۆر زۆر بە زیانی پەكەكە تەواو بوو و بابەتەكەی لەوەی كە هەبوو ئاڵۆزتر كرد. ئێمە رەخنەمان لە هەردوو لایەن گرت و رای خۆشمان لەوبارەیەوە بە هەردووك لایەن راگەیاندووە.
* ئاماژەت بەوە دا كە حدكا بە وریاییەوە كاری نەكردووە و پرسی بە لایەنەكان نەكردووە، ئێستە ئەو جۆرەی لە میدیاكانەوە دەردەكەوێت، دەروویەك بۆ ئۆپۆزسیۆنی رۆژهەڵات كراوەتەوە بۆ ئەوەی بتوانن هێزی پێشمەرگە ببەنەوە سەر سنوور، ئەو بابەتە بەلای كۆمەڵەی زەحمەتكێشانەوە تا چەند بە جدی وەرگیراوە؟
– ئەوە مافی حزبەكانی رۆژهەڵاتە و بە شتێكی باشی دەبینم، هەموو حزبێك مافی خۆیەتی بڕیاری خۆی بدات و هێزەكانی بجووڵێنێ، بەڵام پێم وایە جارێ زۆری ماوە تا گرێدراوییەك لە نێوان خەباتی شاخ و شاردا دروست ببێت. بۆیە من هەلومەرجەكە لەوەدا نابینم كە ئێستە لە رۆژهەڵاتی كوردستان خەباتێكی چەكداری بە پشتیوانیی پڕاوپڕی خەڵك و جەماوەر وەڕێ بكەوێت. ئەوە بە ئیرادەی ئێمە نییە، بۆ نموونە سكرتێری حزبێك بڵێ ئێمە خەباتی چەكداری دەست پێ دەكەینەوە، ئەوە پەیوەستە بە هەلومەرجی سیاسیی و ئامادەیی خەڵك و هێزەكان. كاتێك كە لە ٢٨ی گەلاوێژی ١٩٧٩ خومەینی فتوای جیهادی لە دژی خەڵكی كوردستان دەركرد، ئەوكات یەكسەر هەموو خەڵك لە بەرامبەریدا وەستان. هێزێكی گەورەی سوپا هات و لە دەروازەی شاری سەقز جێگیر بوون، خەڵك هەر بە تاپڕ و بڕنەو پێشیان پێ گرت، بزووتنەوەی خەڵكی كوردستان بزووتنەوەیەكی سیاسییە. ئەوە داگیركەرانی كوردستانن بە لە سێدارەدان و لەشكركێشی و تۆپباران خەڵكی كورد ناچار بەوە دەكەن بەرگریی چەكدارانە لە خۆیان بكەن، ئێستە لە رۆژهەڵاتی كوردستان بزووتنەوەیەكی سیاسی و مەدەنی بەرفراوان لەئارادایە، لەوكاتەوە كە هێزی پێشمەرگە چالاكیی نەماوە، چەندین خۆپیشاندان و راپەڕین و شۆڕشی گەورەی جەماوەری لە رۆژهەڵاتی كوردستان رووی داوە. ئەگەر دەمانەوێ خەباتی چەكداری دەست پێ بكەینەوە، دەبێ خزمەت بە گەشەی ئەو خەباتە سیاسیی و جەماوەرییە بكات، نەك ئەوەی خەڵك لە چاوەڕوانیدا رابگرێت.
ئەوە وەهمێكە كە پێت وابێ هێزی پێشمەرگە لە دەرەوەی شارەكان و لە دەرەوەی رۆژهەڵاتی كوردستان رۆژێك هەڵدەستێت و دەڕوا رۆژهەڵاتی كوردستان رزگار دەكات، من پێم وایە ئەوە روو نادات، مادام خەڵكی كوردستان راپەڕن، ئینجا خەڵك و هێزی پێشمەرگە بەیەكەوە دەتوانن كۆماری ئیسلامی لە كوردستان راماڵن و كوردستانیان لێ پاك بكەنەوە.
* لە ماوەی ١٠ ساڵی رابردوودا حزبەكانی رۆژهەڵات زۆریان بانگەشە بۆ خەباتی مەدەنی دەكرد، بەڵام لەو چەند مانگەی رابردوودا بە شێوەیەك باس لە خەباتی چەكداری و هێزی پێشمەرگە دەكرێت كە هیچ رەنگدانەوەیەكی گوتارەكانی پێشوویان لەسەر خەباتی مەدەنی و جەماوەری بەدی ناكرێت، ئایا تەنیا وەك دروشمێك كەڵكیان لەو بابەتە وەرگرتبوو یان بڕوایەك هەیە؟
ئەو دەنگوباسەی لەسەر بووژانەوەی خەباتی چەكداری هەیە، لە ئێستەدا بە شتێكی كرداری و راستەقینەی نابینم، لەبەرئەوەی كاتێك حزبێكی سیاسی پەسەندكراوێكی هەبوو، دەبێ دەستبەجێ بیخاتە بواری جێبەجێكردنەوە. بۆ كۆمەڵە پێگەی خەباتی چەكداری و هێزی پێشمەرگە، پێگەیەكی دیاریكراوە. ئێمە بەردەوام گوتوومانە كە خەباتی چەكداری دەبێ خزمەت بە بزووتنەوەی سیاسی و جەماوەری بكات و ئەگەر ئەوە نەكات، ناتوانێ سەركەوتن بەدەست بهێنێ و ئامانجەكانی بپێكێت. بەڵام ئەو چەند مانگە كە لەسەر خەباتی چەكداری هەرایەك دروست بووە، دەبێ حزبە سیاسییەكان هەڵسوكەوتێكی شیاوتر و لەسەرخۆتر و بە بەرنامەتریان هەبێت، بەتایبەت دوای داعش و ئەو سەركەوتنانەی لە رۆژاوا بەدەست هات، پێم وایە جۆرێك قسەوباس هاتووەتە ناو حزبەكانی رۆژهەڵات كە بە واقیعی نازانم و دەبێ بە روانینێكی دووربینانەتر بڕواننە بابەتەكە. هەلومەرجی خەباتی چەكداری و پێشمەرگانە، هەلومەرجێكی واقیعە و بە دڵنیاییەوە دروست دەبێتەوە، بۆیە دەبێ خۆمانی بۆ ئامادە بكەین. بۆیە دەبێ لەسەر ئەو راستییە بڕۆین كە بزووتنەوەی خەڵكی كوردستان، بزووتنەوەیەكی سیاسیی و مەدەنییە و ئەوە داگیركەرانی كوردستانن كە بەرگریی چەكدارانە بەسەر ئێمەدا دەسەپێنن.
* ئەگەر لەرووی واقیعی سیاسییەوە سەیری بابەتەكە بكەین، هەلومەرجی ئێستەی حزبەكان كە لە باشووری كوردستانن، دەرەتانی ئەوەیان تیادایە كە بتوانن بڕۆنەوە سەر سنوورەكانی رۆژهەڵات و لەوێ نیشتەجێ بن؟
– ئەو بابەتە دەبێ لەسەری دابنیشی و لێكدانەوەی بۆ بكەی، هێز، هەلومەرجی سیاسیی هەرێمی كوردستان و سنوورەكان، هەرێم و حزبەكانی رۆژهەڵات، هەرێم و دەوڵەتانی ناوچەكە و توانایی حزبەكان و ئامادەیی خەڵك و زۆر بابەتی تر كە دەبێ لێك بدرێتەوە. ئەوە كارێكە كە دەبێ هەر بكرێت و رۆژێ لە رۆژان بۆی بچین و لە هەر دەرفەتێك كەڵك وەربگرین بۆ ئەوەی لە سنوورەكان نزیك ببینەوە، تەنانەت وەك پێشوو بچینەوە ناو خاكی رۆژهەڵاتی كوردستان و لەوێ بنكە و بارەگە و هێزی پێشمەرگە بحەوێنینەوە. ئەوە بە هێز دەكرێت و پەیوەستە بە هەلومەرجی سیاسی. بە ئیرادەی ئەم حزب و ئەو حزب نییە، بەوە نییە ئەو حزبە پلینۆم دەگرێت و بڕیاری خەباتی چەكداری دەدات، ئەوە بە بڕیار نییە، بەڵكو دەبێ هەلومەرجە سیاسییەكە زۆر لەبار بێت. لە كۆتای هەشتاكان، هەزاران پێشمەرگەی كۆمەڵە و دیموكرات بەپێی خۆیان هاتن لە باشووری كوردستان جێگیر و لە ئۆردوگەكان نیشتەجێ بوون.
* باست لە بوونی خەباتی جەماوەری لە رۆژهەڵات كرد، بەڵام هەڵوێستی ناوخۆیش لەسەر رووداوەكان یەكدەست نییە و باس لەوە دەكرێت كە ناكۆكیی حزبەكان بووەتە هۆی دابەشبوونی جەماوەر لە ناوخۆ بۆ هەڵوێست وەرگرتن، بۆ نموونە لەسەر خۆپێشاندانەكەی مهاباد بۆ فەریناز و لە سێدارەدانی مەنسوور ئاروەند؟
خەڵك هەمیشە لەسەر شەقام نییە، لە باشووری كوردستان كاتێك كە پێشمەرگە لە شاخ بوون، زۆر جار پاشەكشەیان كردووە، كەی شۆڕشی جەماوەری هەموو رۆژێك هاتوونەتە سەر شەقام. لە كام كۆمەڵگەی ئێمە و دنیادا شتێكی لەو جۆرە روو دەدات، كۆماری ئیسلامی بە هەموو هێزی خۆیەوە ئەو وڵاتەی كردووە بە بنكەیەكی گەورەی سەربازی، تەنیا لە رۆژهەڵاتی كوردستان لە سێدارەدانی سیاسیی هەیە، بە سەدان هەزار هێزی سەربازی ئەو خەڵكەیان گەمارۆ داوە و زیندانێكی گەورەیان بۆ دروست كردووە. سەرباری ئەمانە، من پێم وایە بزووتنەوەی رزگاریخوازی كورد لە رۆژهەڵات پێشڕەوی كردووە و گەشەی بەخۆوە بینیوە و ئاستی وشیاریی خەڵك بەرز بووەتەوە، هەموو ئەوانە بەرچاون، بۆیە بەراوردكردنی رۆژهەڵات لەگەڵ پارچەكانی تری كوردستان هەڵەیە، لەبەرئەوەی هەركامەیان هەلومەرجی تایبەتی خۆیان هەیە و دەبێ ئەوانە رەچاو بكرێن.
* چەند رۆژ لەمەوبەر لە فەیسبووك رای خۆت بە ستاتووسێك لەسەر رووداوەكەی كێلەشین نووسی، ئەوە وای كرد كاردانەوەی لێ بكەوێتەوە و لایەنگرانی حزبی دیموكرات هێرشیان كردە سەر كەسایەتیی ئێوە، دروستبوونی فەزایەك لەو شێوەیە كە هێرش دەكرێتە سەر ئەو كەسانەی رای جیاوازیان هەیە، چ كاردانەوەیەكی دەبێ بۆ سیاسەتی رۆژهەڵات؟
بەداخەوە ئەو بابەتە تەنانەت لە نێوان دوو دیموكراتەكەشدا بەدی دەكرێت كە بە زمانی زۆر زبر لەسەر یەكتر دەدوێن، لە حاڵێكدا ئێمە دانیشتنی زۆرمان بەیەكەوە هەبووە لە ماوەی ئەو ١٠ بۆ ١٥ ساڵە و ناوبەناو سەردانی یەكترمان كردووە و بیروڕامان گۆڕیوەتەوە، تەنانەت قسەمان لەسەر بەرەیەكی كوردستانیش كردووە و بانگەوازی هاوبەشمان داوە و لە كۆنگرەی نەتەوەییشدا بەیەكەوە بووین، بۆیە ئەگەر لایەنێك بابەتێكی نووسی و رەخنەی لە حزبێك گرت، ناكرێ هێرشی بكرێتە سەر، ئەوە بە فەرهەنگێكی دواكەوتووانە دەبینم و نیشانی دەدات كە هێشتا ئێمە كارمان یەكجار زۆرە بیكەین. من بابەتێكم نووسیوە و خەڵكیش مافی خۆیەتی بەرپەرچی بداتەوە و قسەی خۆی لەسەر بكات، بەڵام لە هەمان كاتدا بێ رێزی نەكرێت. ئەوەیش هەڵدەگەڕێتەوە بۆ ئەوەی دیالۆگ و مشتومڕی سیاسی و ئاڵوگۆڕی بیروڕا لەناو ئێمەدا یەكجار كەمە و دەبێ بۆ داهاتوو لەبەرچاوی بگرین و هیوادارم ئەزموون لە هەموو ئەوانە وەربگرین.
